Hawkinslink (En)

The Hawkins link

source: Victor M. Lansink; Duitse Lijntje,  Holland.com, Gennepnu.nl

In the spring of 1945, Field Marshal Bernard Montgomery aimed to liberate the area between the Roer and the Rhine with a pincer movement. Under the name “Operation Veritable” (meaning true or decisive), the Allies launched an offensive that ranks among the largest and most significant operations of World War II. Operation Veritable is also known as the “Rhineland Offensive” or the “Battle of the Reichswald”.


Around Nijmegen, a quarter of a million Allied soldiers gathered in early February. On February 8, supported by 1,500 cannons, they launched an attack on the German defensive lines. While a combined British-Canadian army under the command of Canadian General Crerar and British Lieutenant General Horrocks launched the attack from Nijmegen, the Americans began an offensive in the south (Roermond) called “Grenade”.


This pincer movement aimed to clear the way to the Rhine and subsequently to more eastern areas. Bad weather and fierce resistance significantly delayed the attack. By February 22, it almost came to a standstill. On February 23, the Americans, led by Lieutenant General Simpson, managed to cross the Roer and soon completed the pincer movement to the north.

During the preparation of both operations, it quickly became apparent that the supply of troops and materials (food, weapons, ammunition) and the evacuation of the wounded posed a logistical problem. This was partly due to the unavailability of the railway bridges at Mook and Gennep, which had been blown up by retreating German troops on September 17 and 18, respectively. Nijmegen station was overloaded and also within the range of German artillery. Moreover, the Bailey bridge built by the Allies at Oeffelt offered insufficient relief.

Therefore, a unique solution was chosen. It was decided to construct a military railway line between Wijchen and Hommersum. A Royal Engineers unit named ROC (Railway Operating Company) was responsible for the construction. It consisted of two sections connected by an existing line (Nijmegen-Venlo). The first part (“Avoiding Link of Division”) was 5 km long and ran from Wijchen via Neerbosch, Malden to the Nijmegen-Venlo railway line, connecting just north of the current glider airfield. The track was built in four weeks.

The second part of the line was called the “Hawkins Link.” It began at Molenhoek Station (Mook-Middelaar) and ran on the east side of Mook along Bovenste Weg and Fabritiusstraat until it reached the Rijksweg. It continued on the east side of the road towards Plasmolen. Remarkably, the road was now bordered by rails on both sides. On the west side, the MBS tram line ran parallel. Both tracks converged near Camping de Geuldert in Plasmolen. From there, the military railway veered slightly eastward via Langstraat towards Milsbeek, passing through the center of Milsbeek and then heading south of “Onderkant” towards the CNC compost factory. At this mushroom composting facility, there was a switch point with two crossing tracks.

Video afspelen
A train passes the Kleefseweg near "de Maria Roepaen'.

At this point, “Forest Loop,” trains could pass each other. The railway line then ran parallel to Aaldonksestraat towards Ottersum. Near Maria Roepaen, it made a sharp turn to the south, crossing Kleefseweg and the Niers River over a wooden bridge composed of seven spans, each 1.8 meters long.

 

After crossing the Niers, the track ran along the ’t Oord farm and Oordseweg, finally connecting at kilometer 50.1 (one and a half kilometers east of Gennep Station, at the current military area on the Looier Heide) to the Boxtel-Goch railway line: Hommersum Junction, named after the nearby village of Hommersum.


Construction began at the end of January and the line was put into operation on February 26. Four weeks for 15 km! Unlike the usual practice of using a gravel bed, a sand bed was used for this railway, resulting in its “moderate” quality. The speed limit was thus set at 30 km/h. While it is not precisely known what goods were transported over the line, historians believe the first train was a fuel train carrying gasoline. The connection to the NBDS line was made via a curve where the tracks ran parallel for a while before switching lines. There were derailments on this track, but the consequences were limited due to the low speeds.

Shortly after its construction, the Allies had already advanced much deeper into Germany, so the line was mainly used by trains carrying soldiers on leave and repatriates. On June 11, 1945, the operation of the line was handed over to the NS (Dutch Railways). In the summer of 1946, all tracks, crossing stations, and passing loops were dismantled. They were no longer needed and the numerous level crossings often hindered regular road traffic. The railway existed for just over a year.

De Hawkinsline (left) and the MBS track (right) at "de Plasmolen"

Hawkinslink

Deutsche version:  Hawkinslinie (De)

English version:  Hawkinslink (En)

De Hawkins link

Bronnen: Victor M. Lansink; Duitse Lijntje,  Holland.com, Gennepnu.nl

In het voorjaar van 1945 wilde veldmaarschalk Bernard Montgomery met een tangbeweging het gebied tussen de Roer en de Rijn bevrijden. Onder de naam “Operation Veritable” (werkelijk of beslissend) startten de geallieerden een offensief dat tot de grootste en meeste belangrijke operaties uit de Tweede Wereldoorlog behoort. Operation Veritable ook bekend onder de naam “Het Rijnlandoffensief” of “slag om het Reichswald”. Rondom Nijmegen verzamelen zich begin februari een kwart miljoen geallieerde militairen, Op 8 februari beginnen ze  – gesteund door 1500 kanonnen een aanval op de Duitse verdedigingslinies. Terwijl een gecombineerde Brits-Canadese legermacht onder leiding van de Canadese generaal Crerar en de Britse luitenant-generaal Horrocks vanuit Nijmegen de aanval inzet beginnen Amerikanen in het in het zuiden. (Roermond) met een offensief dat de naam “Grenade” draagt.
De tangbeweging die zo ontstaat moet de weg naar de Rijn en later naar nog meer oostelijk gelegen gebieden vrijmaken. Het slechte weer en de felle weerstand vertragen de aanval aanzienlijk. Op 22 februari komt deze zelfs vrijwel tot stilstand. De Amerikanen onder leiding van luitenant-generaal Simpson  weten op 23 februari de Roer over te steken en redelijk snel daarna de tangbeweging naar het noorden te voltooien.

Bij de voorbereiding van beide operaties was al snel duidelijk dat de aanvoer van troepen en materiaal voedsel, wapens, munitie) en de afvoer van gewonden en de een logistiek probleem vormde. Dat werd mede veroorzaakt doordat de spoorbruggen bij Mook en Gennep niet beschikbaar waren. Beide bruggen werden namelijk door terugtrekkende Duitse troepen op 17 en resp. 18 september opgeblazen. Station Nijmegen was overbelast en lag bovendien binnen het bereik van Duits geschut.  Ook de inmiddels door geallieerden aangelegde baileybrug bij Oeffelt bood te weinig soelaas. Vandaar dat voor een bijzondere oplossing werd gekozen. Men besloot tot aanleg van een militaire spoorverbinding tussen Wijchen en Hommersum. Verantwoordelijk voor de aanleg werd een genie afdeling met de  naam ROC: “Railway Operating Company“.  Het waren in feit twee trajecten die werden verbonden door een reeds bestaande lijn (Nijmegen-Venlo). Het eerste deel  (“Avoiding link of Division” ) (ned. = “ontwijkende verbinding”) van 5 km lang en liep van Wijchen via Neerbosch, Malden naar de spoorlijn Nijmegen Venlo en sloot daarop aan net ten noorden van het huidige zweefvliegveld. Het traject werd in 4 weken tijd aangelegd.

Het tweede deel van de lijn werd “Hawkins link”genoemd en begon bij station Molenhoek (Mook-Middelaar) en liep aan de oostkant van Mook over de Bovenste weg en de Fabritiusstraat bereikte men de Rijksweg. Het  liep het aan de oostkant van de weg richting Plasmolen. Opmerkelijk was dat de weg nu aan beide zijden door rails werd begrensd. Aan de westkant liep namelijk het spoor van de MBS-tram. Beide sporen liepen samen op tot camping de Geuldert (Plasmolen). Van daaraf ging het militaire spoor iets oostelijker via de Langstraat richting Milsbeek. Door de kern van de Milsbeek om vervolgens zuidelijk van de “Onderkant” richting CNC. Bij deze compostfabriek voor champignons lag een wisselplek met twee kruissporen.

Video afspelen
Een trein passeert bij de Maria Roepaen de Kleefseweg.

Op deze plek “Forest Loop” konden treinen elkaar passeren. Vervolgens liet de spoorlijn parallel aan de Aaldonksestraat richting Ottersum. Bij Maria Roepaen lag een scherpe bocht naar het zuiden. Het spoor passeerde de Kleefseweg en kruiste de Niers over een houten brug. Deze brug was van hout en bestond uit zeven overspanningen van 1,8 meter.

Eenmaal over de Niers ging het liep het spoor langs de hoeve ’t Oord en de Oordseweg en sloot tenslotte bij km. 50.1 (anderhalve kilometer ten oosten van station Gennep, bij het huidige militaire terrein op de Looier Heide) aan op de spoorlijn Boxtel-Goch: Hommersum Junction, oftewel Hommersum aansluiting, vernoemd naar de enkele kilometers verderop gelegen plaats.

Eind januari werd begonnen met de aanleg en 26 februari werd ze ingebruikname genomen. 4 weken voor 15 km! Omdat geen – i.t.t. hetgeen gebruikelijk is -grindbed maar zandbed gebruikt is de kwaliteit van deze spoorlijn “matig”.  Er mag dan ook maar met een snelheid van 30 km/h worden gereden. Hoewel niet precies bekend is welke goederen over de lijn zijn vervoerd, is de eerste trein volgens historici een brandstoftrein. (Benzine). De aansluiting op het traject van de NBDS verliep via een boog waarbij de sporen op het laatste deel enige tijd parallel aan elkaar liepen voordat men met een wissel van spoor kon veranderen. Er hebben zich ook ontsporingen op dit traject voor gedaan. De gevolgen bleven echter beperkt door de lage snelheden.  Omdat kort na de aanleg de geallieerden al veel dieper in Duitsland zaten werd de lijn nog hoofdzakelijk bereden door treinen met verlofgangers en gerepatrieerden. Op 11 juni 1945 werd de exploitatie van de lijn overgedragen aan NS. In de zomer van 1946 zijn alle lijnen, kruisingsstations en inhaalsporen opgebroken. Ze hadden geen nut meer en de vele spoorovergangen hinderden vaak het gewone wegverkeer. Alles heeft slechts ruim een jaar bestaan.

De Hawkinslijn (links) en het MBS spoor (rechts) bij de Plasmolen

1955: de harmonie jaren ’50. o.a de opening van de Maasbrug in 1955

16. 1955: de harmonie jaren ’50. Oa de opening van de Maasbrug in 1955

Op 17 mei 1955 werd de nieuwe verkeersbrug over de Maas  feestelijk in gebruik genomen. Voor de verkeersbrug werd gebruikt gemaakt van de vrije ruimte op de pijlers van de oude spoorbrug. De Commissarissen der Koningin van Noord-Brabant (De Quay) en Limburg (Houben) verrichtten de openingshandelingen. De Maasbrug is uitgevoerd als een stalen vakwerkbrug, één van de weinige grote rivierbruggen voor wegverkeer van dit type in Nederland, bestaande uit vijf delen van elk 62 meter lengte. De brug telt 1×2 rijstroken en heeft daarnaast een vrijliggend fietspad aan de noordzijde van de brug. De brug heeft voornamelijk een functie voor het regionale verkeer. Voor doorgaand verkeer is de 3 kilometer zuidelijker gelegen Maasbrug Boxmeer gelegen in de A77 de aangewezen route. (4.26 min)

1953: De Barmhartige Samaritaan.

15. 1953: onthulling van het oorlogsmonument de Barmhartige Samaritaan: oud monument) “De Barmhartige Samaritaan”

waarmee de gevallenen werden herdacht. “Het leven dat zij voor de vrijheid gaven verbiedt ons te leven als angstige slaven”. Het monument herdenkt de inwoners van Gennep die zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog, en ook die soldaten die sneuvelden bij de bevrijding van Gennep. Tekst op A.N.W.B. bord: Barmhartige samaritaan, oorlogsmonument aan de hand van Jacob Maris (1953). Opgericht door de Gennepse bevolking”. De namen van 54 plaatselijke oorlogsslachtoffers en gevallenen zijn in de voet van het monument opgenomen. (3.32 min)

1946: viering van de bevrijding met de bevrijders.

11. 1946: viering van de bevrijding met de bevrijders.

Parade in Gennep en bezoek van koningin Wilhelmina. (6.03 min). In deze door de fam. Jetten gemaakte film zien we zien militaire vrachtwagens met soldaten door Gennep rijden toegejuicht door het publiek. We zien Schotten die samen met burgemeester van Banning die een bezoek brengen aan het oorlogskerkhof (Milsbeek) en aldaar een eerbetoon brengen aan de gevallenen.
Verder trok er door de straten van Gennep een bonte stoet met wagens, waar de gebeurtenissen van de oorlog en de bevrijding werden uitgebeeld. De inval, de Jantjes, de schade, de arbeitseinsatz, tot en met zelfs de wens om een deel van Duitsland bij Nederland te trekken vanwege de geleden schade. Men trok over het spoor, door de Willem Boyeweg, door de Spoorstraat, Zandstraat en Maasstraat. Er waren erepoorten opgetrokken en zelfs de Zandpoort herleefde.
In het laatste deel van de film zien we Wilhelmina op het bordes van het stadhuis. Burgemeester van Banning begeleidt haar naar de wachtende auto. De film sluit af met opnamen die op het station zijn gemaakt waar de Wilhelmina op de trein stapt. (6.04min)

1945: de eerste herdenking van de bevrijding

1945: Eerste herdenking van de bevrijding
12/2/1946: de eerste herdenking van de bevrijding bij de tijdelijke graven van de slachtoffers bij de Stadsherberg. (3.00 min)

De film (gemaakt door de fam. Jetten) toont de grote schade in Gennep. We zien, naast de Zandstraat, de Niersweg, de verwoeste Martinuskerk, het kapotgeschoten complex van klooster, school en “ziekenhuis”. Soldaten marcheren naar de plek waar het eerste oorlogsmonument stond (nu op het terras van de Stadsherberg). Burgemeester van Banning die een toespraak houdt. Naast het kruis worden de vlaggen van Nederland en de geallieerden gehesen. Er worden diverse kransen op de graven en rondom het kruisbeeld gelegd. (2.55min)

1944: Jacob van Tankeren vertelt over het Amerikaanse bombardement op Nijmegen,

1944: Jacob van Tankeren vertelt over het Amerikaanse bombardement op Nijmegen.
Veel slachtoffers:

waaronder Dorrestein uit de Niersstraat in Gennep. Op 22 februari 1944 werd Nijmegen getroffen door een waar bommentapijt. Amerikaanse piloten waren tijdens bombardementsvluchten op Duitsland gedesoriënteerd geraakt en zagen de stad voor het Duitse Kleef aan.Stad met de torens
Nijmegen werd tot 22 februari 1944 ook wel ‘de stad met de torens’ genoemd. Op deze datum werd de binnenstad vrijwel totaal verwoest nadat Amerikanen bij vergissing hun bommen boven Nijmegen hadden afgeworpen, zij dachten boven Duitsland te vliegen. Op oude foto’s is de vroegere pracht van de huizen in de oudste stad van Nederland nog zichtbaar. Nijmegen veranderde die dag in één grote puinhoop. In dit vergissingsbombardement verloren velen het leven. Mannen, vrouwen en veel kinderen.
Graven
Onder het puin werden veel slachtoffers gevonden en begraven. Op 26 februari 1944 trokken duizenden mensen in een rouwstoet naar het kerkhof aan de Graafseweg om de laatste eer te bewijzen aan hun omgekomen familieleden, buren, vrienden en medeburgers. Daar werden de doden in massagraven bijgezet, deze liggen er tot op de dag van vandaag nog steeds.
Tijdens het vergissingsbombardement kwamen bijna 800 mensen om. Op het Raadhuishof in Nijmegen is het monument ‘De Schommel’ opgericht ter nagedachtenis aan de 763 inwoners van Nijmegen die zijn omgekomen. Onder hen waren 24 kinderen en acht nonnen van een kleuterschool, die op de plaats van het monument stond. (bron https://spannendegeschiedenis.nl/) (6.39min)

1944 26 sept: Engelse RAF typhoons beschieten MBS werkplaats

1944 26 sept: Engelse RAF typhoons beschieten MBS werkplaats

26 september 1994: Engelse RAF typhoons beschieten MBS (Maas Buurt Spoorweg) werkplaats met raketten, waarbij o.a. dhr Keijsers uit Gennep omkomt. In september 2009 vertelde Fons Keijsers het volgende over deze dag na een aanval van geallieerde typhoons op de mbs-werkplaats.:”Mijn vader was met een paar collega’s niet met lunchpauze gegaan om nog gauw wat kostbare spullen in de smeerput te verbergen voordat de moffen ermee vandoor konden gaan. Deze rampzalige beslissing heeft hij helaas met de dood moeten bekopen. Hij was toen 37, mijn moeder bleef achter met 3 kinderen en was in verwachting van mijn zus die op een evacuatieadres in Leek (Groningen) is geboren (jan.1945)”. De datum van 26 september zal voor altijd in hun hoofd gegrift blijven”. (0.32)

1943 10 april: vertrek van groep van 14 Joden uit Gennep

07. 1943 10 april: vertrek van groep van 14 Joden uit Gennep

Unieke beelden waarop we het vertrek zijn van de 2e groep joden uit Gennep.  Het is 10 augustus 1943 men deze groep van 14 Joden de huisdeur achter zich dicht trekt en naar Vught bij de Den Bosch afreist. Op de film zien we o.a.de gezusters de Bock (Berta en Josephina wonende Houtstraat 4), (hun jongere zus Hedwig is al in augustus 1942 gedeporteerd)– Fam. de Bock (Max en Reina wonende Zandstraat 6)
– Henri en Jülchen Andriesse, hun dochter Selly en  Abraham Jacobsohn, de vader van Jülchem (Markt 14)
– de Fam. Kaufmann (Nanny, Jacob en Henriëtte wonende op de Zandstraat 40)) in de Zandstraat.Dramatisch zijn de beelden van het vertrek van de trein uit Gennep. Na aankomst in Vught, waar men al werd gescheiden, komen de meeste uiteindelijk via Westerbork terecht in  vernietigingskamp Sobibor (oost-Polen).
Dit zijn de enige bekende beelden van Joden, die hun huis verlaten op weg naar het concentratiekamp en de gaskamer. De film is gemaakt door Jetten in de Zandstraat in Gennep. (0.39 min)

1940-1948 Gennep: een roerige periode

05. 1940-1948 Gennep: een roerige periode

De harmonie van Gennep, Unitas et Fidelitas, in de jaren 40 van de 20e eeuw. De beginjaren van de oorlog, het eeuwfeest van Moeke van Leeuwen. De harmonie stopt in maart 1942, want men wil niet bij de Kulturkammer. Doopfeesten van burgemeester van Banning en historische beelden van  Gennepse Joden die hun huis afsluiten en gedwongen vertrekken. Dan bevrijding. Deken Janssen wordt ingehaald in de Niersstraat, de nieuwe burgemeester Gilissen wordt ontvangen op de Markt en de bevrijding wordt gevierd.  (4.20 min)

 

Disclaimer: De stichting Erfgoed Gennep heeft haar uiterste best gedaan om rechthebbende van het gebruikte beeldmateriaal te achterhalen. Indien een persoon of bedrijf echter kan aantonen dat toestemming m.b.t. het gebruikte beeldmateriaal vereist was verzoeken wij hem/haar contact met ons op te nemen.
KvK nummer 80901395, RSIN 861844634, Rabo rek. nr. NL36 RABO 0361 4746 60
Wij zijn een door de belastingdienst erkende "Culturele ANBI" instelling.